Kazakh phrasebook

Kazakh or Kazak (қазақша / قازاقشا) is an official language of Kazakhstan, as well as in parts of the Dzungarian region of Xinjiang and Gansu in China. It is also widely spoken in Kazakh regions of Bayan-Ulgii in Mongolia. There are an estimated 13 million speakers worldwide, with 10 million in Kazakhstan, 1 million in China, 560,000 in Russia, over 100,000 in Mongolia, and the remainder spread throughout Central Asia. It belongs to the Turkic languages of languages along with Kyrgyz, Turkish, Uzbek, etc. Within the Turkic group the most closely related languages are Bashkir, Karakalpak, Kyrgyz, Nogai, and Volga Tatar.

Whether or not travellers need to learn Kazakh is debatable, as nearly all citizens of Kazakhstan are also able to speak Russian, and the ethnic Kazakhs of China are usually able to speak Mandarin. That said, you are virtually guaranteed to get a particularly warm welcome from the locals if you attempt to speak the language.

Pronunciation guide

The Kazakh Cyrillic Alphabet has 42 letters and is an expanded version of the Russian Cyrillic Alphabet. It used in for the written Kazakh language in Kazakhstan, Russia, and Mongolia. Kazakhs in China use an older Arabic script used by all Kazakhs before 1927.

А а Ә ә Б б В в Г г Ғ ғ Д д Е е Ё ё Ж ж З з И и Й й К к Қ қ Л л М м Н н Ң ң О о Ө ө П п Р р Сс Т т У у Ұ ұ Ү ү Ф ф Х х Һ һ Ц ц Ч ч Ш ш Щ щ Ъ ъ Ы ы І і Ь ь Э э Ю ю Я я

The following letters are only used for Russian words that have been introduced into the Kazakh Language: Э э Ё ё Ю ю Я я Ф ф В в Ц ц Ч ч Ш ш Ь ь Ъ ъ

Vowels

;А а : like the "u" in "but" ;Ә ә : like the "a" in "class" ;Е е : like "ye" in "yet" or the "ie" in "miedo" ;Ё ё : like "yo" in "yonder" or the "io" in "frio" ;И и : like "ee" in "need" ;О о : like "o" in "open" ;Ө ө : like "u" in "burn" ;У у : like "oo" in "pool" ;Ұ ұ : like "u" in "bull" ;Ү ү : like "u" in "tune" ;Ы ы : unique sound, like "uh" ;І і : like "i" in "bin" ;Э э : like "e" in "bet" ;Ю ю : like __yo__u or __Yu__goslavia ;Я я : like "ya" in "yard"

Consonants

;Б б : like "b" in "bat" ;В в : like "v" in "voice" ;Г г : like "g" in "grant" ;Ғ ғ : like French "r" ;Д д : like "d" in "dog" ;Ж ж : like "zh" in "mea__s__ure" ;З з : like "z" in "zoom" ;Й й : like "i" in "time", changes vowel sounds ;К к : like "k" in "keep" ;Қ қ : qh, unique sound, guttural "kh" ;Л л : like "l" in "lamp" ;М м : like "m" in "make" ;Н н : like "n" in "note" ;Ң ң : like "ng" in "long" ;П п : like "p" in "pass" ;Р р : rolled "r" in "room" ;С с : like "s" in "set" ;Т т : like "t" in "take" ;Ф ф : like "f" in "flash" ;Х х : kh, unique sound, like "ch" in "Bach" ;Һ һ : like "h" in "hotel" ;Ц ц : like "ts" in "cats" ;Ч ч : like "ch" in "check" ;Ш ш : like "sh" in "shop" ;Щ щ : like "shch" in "ca__sh-ch__eck"

Signs

These are for Russian words only. These used to be vowels (pronounced like the unstressed vowels above), but aren't any more. They indicate whether the preceding consonant is hard or soft. ;Ъ ъ : hard sign (very rarely used since 1918) - used to distinguish between the phrases like:

• съёмка (syooh-mkah) - making a film
• Сёмка (soh-mkah) - Simon ;Ь ь : soft sign
• полька (PAUL-kah) - a female Polish
• полка (POW-kah) - a shelf

Common diphthongs

Grammar

Kazakh has 8 pronouns. When speaking directly to someone (2nd person), use "сен" (syen) when they are the same age or younger, and "сіз" (siz) when they are older.

The sentence structure in Kazakh is S.T.O.P., or Subject Time Object Participial, with the verb (or participial) subject agreement. For example a sentence would read Tom yesterday sandwich ate (Том кеше сэндвич жеді).

Phrase list

Basics

Common signs

; OPEN : Ашық ; CLOSED : Жабық ; ENTRANCE : Кіру ; EXIT : Шығу ; PUSH : Итеру керек/Итеріңіз ; PULL : Тарту керек/Тартыңыз ; TOILET : Дәретхана/Әжетхана ; MEN : Еркек адамдар/Еркектер ; WOMEN : Әйел адамдар/Әйелдер ; NO ENTRANCE : Жол жоқ ; [ENTRY] FORBIDDEN : Кіруге тыйым салынады/Кіруге болмайды ; NO SMOKING : Темекі шекпеңіз/Темекі шешуге болмайды ; DANGER - NO ENTRY! : Қауіпті ! - Кірмеңіз!/Жол жоқ!

; Hello. : Сәлеметсіз бе?/Амансыз ба? (S_ah-lem-met-siz-be?/Amansyz ba?) ; Hello. (informal) : Сәлем. (S_ah-lem.) ; What's up? (informal): Не хабар? (Nay khabar?) ; How are you? : Қалыңыз қалай?/Қалайсыз? (Q_aly-ngyz-qalai?/Qalaisyz?) ; Fine, thank you. : Рақмет, жақсы . (R_aq-met, zhaq-sy.) ; What is your name? : Сіздің атыңыз/есіміңіз кім? (S_iz-ding at-ungiz/Esim-ing-iz kem?) ; My name is ______ . : Менің атым/есімім ______ . (M_eninq-atym/esimim _____ .) ; Nice to meet you. : Сізбен танысқаныма қуаныштымын. (S_iz-ben-tany-sqany-ma-quanu-shty-myn.) ; Please. : Өтінем. (oht-en-am) ; Thank you. : Рақмет. (R_aq-met.) ; You're welcome. : Оқасы жоқ. (O_q-as-y zhoq_) ; Yes. : Иә. (E_e-ah.) ; No. : Жоқ. (Zh_oq.) ; Excuse me. (getting attention) : Кешіріңіз/Ғапу етіңіз. (Keshiringiz/Ghapu etingiz) ; Excuse me. (begging pardon) : Кешіріңіз. (K_eshiringiz_) ; I'm sorry. : Мені Кешіріңіз. (M_eni kesh-ir-ing-iz_) ; Goodbye. : Сау болыңыз. (S_au-bolyngyz_) ; I can't speak Kazakh [well]. : Мен қазақша [жақсы] сөйлей алмаймын. [Men qazaqsha [zhaqsy] soilei almaimyn) ; Do you speak English? : Сіз ағылшынша сөйлейсіз бе? (S_iz-aghyl-shyn-sha-soi-lei-siz-be?) ; Is there someone here who speaks English? : Осында ағылшынша сөйлейтін адма бар ма? (Osynda aghl-shyn-sha soileitin adma bar ma?) ; Help! : Көмектесіңіз! (Komektesingiz!) ; Look out! : Қара! (Q_har-a !) ; Good morning. : Қайырлы таң. (Q_ai-yr-ly tang.) ; Good evening. : Кеш жарық. (K_esh-zharyq.) ; Good night. : Қайырлы түн. (Q_ai-yr-ly toon.) ; I don't understand. : Мен түсінбеймін. (M_en toors-sin-bei-min.) ; Where is the toilet? : Дәретхана қайда екен? (?)

Problems

; Leave me alone. : мені мазаламаңыз. (.) ; Don't touch me! : тиіспеңіз мені/қолыңды тарт! (!) ; I'll call the police. : Мен полицияны шақырамын. (.) ; Police! : Полиция! (!) ; Stop! Thief! : Тоқтат! Ұры! (Toqhtet! !) ; I need your help. : Маған көмек керек. (.) ; It's an emergency. : Бұл төтенше жағдай. (.) ; I'm lost. : Мен адасып кеттім. (.) ; I lost my bag. : Мен сөмкемді жоғалтып алдым. (.) ; I lost my wallet. : Мен әмияанымды жоғалтып алдым. (.) ; I'm sick. : Мен ауырып тұрмын. (.) ; I've been injured. : Мен жараландым. (.) ; I need a doctor. : Маған дәрігер керек. (.) ; Can I use your phone? : Сіздің телефоныңызды пайдалансам бола ма? (?)

Numbers

; 1 : бір (beer) - bir ; 2 : екі (eh-kee) - eki ; 3 : үш (oosh) - ush ; 4 : төрт (tow-rt) - tort ; 5 : бес (bes) - bes ; 6 : алты (al-ty) - alti ; 7 : жеті (je-tee) - jeti ; 8 : сегіз (sye-geez) - sekiz ; 9 : тоғыз (to-ghyz) - togiz ; 10 : он (ohn) - on ; 11 : он бір (ohn-beer) ; 12 : он екі (ohn-eh-kee) ; 13 : он үш (ohn-oosh) ; 14 : он төрт (ohn-tow-rt) ; 15 : он бес (ohn-bes) ; 16 : он алты (ogn-al-ty) ; 17 : он жеті (ohn-je-tee) ; 18 : он сегіз (ohn-sye-geez) ; 19 : он тоғыз (ohn-to-ghyz) ; 20 : жиырма (ji-yrma) - jiirma ; 21 : жиырма бір (ji-yrma-beer) ; 30 : отыз (ot-hoosh) - otuz ; 40 : қырық (qyrq) - kirk ; 50 : елу (eloo) - elu ; 60 : алпыс (altmysh) - altmish ; 70 : жетпіс (jetmeesh) - jetmish ; 80 : сексен (sye-gsehn) - seksen ; 90 : тоқсан (to-ghsahn) - togsan ; 100 : жүз (jooz) - juz ; 200 : екі жүз (eh-kee jooz) ; 300 : үш жүз (oosh jooz) ; 1,000 : мың (myn) - min ; 2,000 : екі мың (eh-kee myn) ; 1,000,000 : миллион () ; 1,000,000,000 : миллиард (mee-lee-art) - milliard ; 1,000,000,000,000 : () ; number _____ (train, bus, etc.) : нөмір() ; half : жартысы() ; less : кіші() ; more : көп()

Time

; now : қазір() ; later : кеш() ; before : бұрын() ; morning : таң() ; afternoon : түстен кейін() ; evening : кеш() ; night : түн (__)

Clock time

; one o'clock AM : сағат бір болды / түнгі бір сағат (literally "night one hour") ; six o'clock AM : сағат алты / таңғы алты сағат (literally "morning six hour") ; noon : түс () ; one o'clock PM : сағат он үш (13) /түскі бір сағат (literally "noon one hour") ; five o'clock PM : сағат он жеті (17) /кешкі бес сағат (literally "evening two hour") ; midnight : түн ортасы ()

You should use one to twelve in most cases, unless there it is necessary to be absolutely precise. In such cases, you should either use the 24-hour time or preface the time with "morning", "afternoon", "evening", or "night".

Duration

; _____ minute(s) : минут (min-uht/) ; _____ hour(s) : сағат (sa-ghat) ; _____ day(s) : күн (kun) ; _____ week(s) : апта/жұма (ap-ta/ zhuh-ma) ; _____ month(s) : ай (ei) ; _____ year(s) : жыл (zhil)

Days

; today : бүгін() ; yesterday : кеше() ; tomorrow : ертең() ; this week : осы аптада() ; last week : өткен аптада() ; next week : келесі аптада()

; Sunday : жексенбі (jek-sen-bi) ; Monday : дүйсенбі (dui-sen-bi) ; Tuesday : сейсенбі (sei-sen-bi) ; Wednesday : сәрсенбі (sahr-sen-bi) ; Thursday : бейсенбі (bei-sen-bi) ; Friday : жұма (juma) ; Saturday : сенбі (sen-bi)

Months

; January : Қаңтар (qang-tar) ; February : Ақпан (aq-pan) ; March : Наурыз (naw-ryz) ; April : Сәуір (sah-wir) ; May : Мамыр (mah-myr) ; June : Маусым (maw-sym) ; July : Шілде (shil-deh) ; August : Тамыз (tamyz) ; September : Қыркүйек (qyrku-yek) ; October : Қазан (qazan) ; November : Қараша (qara-sha) ; December : Желтоқсан (jeltoq-san)

Writing time and date

Colors

; black : қара (qah-rah) ; white : ақ (aq) ; gray : сұр (sur) ; red : қызыл (kyr-zyl) ; blue : көк (kohkh) ; yellow : сары (sary) ; green : жасыл (jas-yl) ; orange : сарғылт (sar-ghylt) ; purple : күлгін (kouhl-gin) ; brown : қоңыр (qong-ir)

Transportation

Bus and train

; How much is a ticket to _____? : _____ дейінгі билет қанша тұрады?(deyingi bilet qansha turadi) ; One ticket to _____, please. : _____ дейінгі бір билет бересіз бе?(deyingi bir bilet beresiz be) ; Where does this train/bus go? : Осы автобус/пойыз қайда барады?(Osy avtobus/poyiz qayda baradi) ; Where is the train/bus to _____? : _____дейінгі баратын автобус/пойыз қайда?(deyingi baratyn avtobus/poyiz qayda) ; Does this train/bus stop in ? : Осы автобус/пойыз _____ тоқтай ма(Osy avtobus/poyiz toqtay ma) ; When does the train/bus for _____ leave? : _____ дейінгі баратын автобус/пойыз қашан шығады?(deyingi baratyn avtobus/poyiz qashan shyghady) ; When will this train/bus arrive in _____? : Осы автобус/пойыз _____да қашан келеді?(Osy avtobus/poyiz _____ da qashan keledi)

Directions

; How do I get to _____ ? : _______ға/ге/қа/ке/на/не қалай барамын? (_______ga qalay baramyn?) ; ...the train station? : бекет/вокзал (beket) ; ...the bus station? : автобус бекеті (avtobus beketi) ; ...the airport? : әуежай (euezhai) ; ...downtown? : орталық (ortalyq) ; ...square? : алаң (alan) ; ...the youth hostel? : хостел () ; ...the _____ hotel? : қонақ үй () ; ...the American/Canadian/Australian/British consulate? : Америка/Аустралия/Британия консулдік/кіші елшілігі () ; Where are there a lot of... : _дың көпшілігі қайда? () ; ...hotels? : мейманханалар/қонақ үйлер (meymanhanalar/konaq yuiler) ; ...restaurants? : мейрамханалар/ ресторан (meyramhanalar / restoran) ; ...bars? : барлар (bar) ; ...sites to see? : () ; Can you show me on the map? : Маған картадан көрсете аласыз ба? (Magan kartadan kyorsete alasyz ba?) ; street : көше (kyoshe) ; Turn left. : солға бұрылыңыз (solga byurylynyz) ; Turn right. : оңға бұрылыңыз (onga byurylynyz) ; left : сол (sol) ; right : оң (ong) ; straight ahead : тура жүріңіз (tura zhyuriniz) ; towards the _____ : ____ қарсы () ; past the _____ : _____ жетпей () ; before the _____ : _____ дейін () ; Watch for the ___. : ____ еріңіз () ; intersection : қиылыс (qhiul-us) ; north : солтүстік (sol-tus-te-k) ; south : оңтүстік (ong-tus-te-k) ; east : шығыс (shu-ghus) ; west : батыс (ba-tus) ; uphill : жоғары жүріңіз (zhogary zhyuriniz) ; downhill : төмен жүріңіз (tyomen zhyuriniz)

Taxi

; Taxi! : такси (takh-se) ; Take me to ___, please. : Мені __________ ға жеткізіп салыңызшы, өтінем. () ; How much does it cost to get to _? : _________ ға дейін қанша шығады? () ; Take me there, please. : Сонда жеткізіп салыңызшы, өтінем. ()

Lodging

; Do you have any vacant rooms? : сіздерде бос нөмір бар ма? () ; How much is a room for one person/two people? : Бір кісілік/ екі кісілік бөлме қанша тұрады? () ; Does the room come with... : Нөмірде ______ бар ма? () ; ...bedsheets? : төсек орын () ; ...a bathroom? : ванна () ; ...a telephone? : телефон () ; ...a TV? : телевизор () ; May I see the room first? : Алдымен бөлмені көрсем бола ма? () ; Do you have anything quieter? : Сіздерде сәл тыныш бөлме бар ма?() ; ...bigger? : үлкенірек? () ; ...cleaner? : тазалау? () ; ...cheaper? : арзандау? () ; OK, I'll take it. : Жарайды, бұл бөлмені алайын. () ; I will stay for _____ night(s). : Мен мұнда ______ түн боламын. () ; Can you suggest another hotel? : Маған басқа бір қонақ үй үсына аласыз ба? () ; Do you have a safe? : Сәл қауіпсіз бөлме бар ма? () ; ...lockers? : Сейф бар ма? () ; Is breakfast/supper included? : Таңғы ас/ кешкі ас бағаға сыйған ба? () ; What time is breakfast/supper? : Таңғы ас/ кешкі ас неше сағатта? () ; Please clean my room. : Менің бөлмемді тазалаңызшы. () ; Can you wake me at _? : Мені ________ сағатта оята аласыз ба? () ; I want to check out. : Мен төлемімді төлеп шыққым келеді. ()

Money

; Do you accept American/Australian/Canadian dollars? : Америкалық/ Австралиялық/ Канадалық доллармен төлем істесем бола ма? () ; Do you accept British pounds? : Британия паундсымен төлем істесем бола ма? () ; Do you accept euros? : Евромен төлем істесем бола ма? () ; Do you accept credit cards? : Кредит картпен төлем істесем бола ма? () ; Can you change money for me? : Сіз маған ақша алмастрып бересіз бе?() ; Where can I get money changed? : Мен ақша қайда алмастыра алам? () ; Can you change a traveler's check for me? : Сіз маған туристик чек алмастрып бересіз бе? () ; Where can I get a traveler's check changed? : Туристик чекти кайда ауыстырсам болады? () ; What is the exchange rate? : Ақша алмастыру құны қанша тұр? () ; Where is an automatic teller machine (ATM)? : Банкомат қайда екенін білесіз бе? ()

Eating

; A table for one person/two people, please. : Бір адам/ екі адамға арналған стол қажет, өтінем. () ; Bring the menu, please? : Ас мәзірін беріңізші. () ; Can I look in the kitchen? : Асханаға қарасам бола ма? () ; Is there a house specialty? : Ас мәзіріндегі ең жақсы тағам қайсысы? () ; Is there a local specialty? : Өлкеңіздегі ең жақсы тағам қайсысы? () ; I'm a vegetarian. (I don't eat meat.) : Мен ет жемеймін. () ; I don't eat pork. : Мен доңыз етін жемеймін. () ; I don't eat beef. : Мен сиыр етін жемеймін. () ; I only eat halal food. : Мен халал тамақ ғана жеймін.() ; Can you make it "lite", please? (less oil/butter/lard) : Бұның майын азайтып бере аласыз ба? () ; fixed-price meal : Барлық тағам түрін бір бағамен алу () ; a la carte : () ; breakfast : таңғы ас () ; lunch : түскі ас () ; tea (meal) : шай (тағам) () ; supper : кешкі ас () ; I want _. : Мен __________алғым келеді. () ; I want a dish containing _. : Мен ____ы бар тағам алғым келеді. () ; chicken : тауық еті () ; beef : сиыр еті () ; fish : балық () ; ham : ветчина () ; sausage : шұжық () ; cheese : ірімшік () ; eggs : жұмыртқа () ; salad : салат () ; (fresh) vegetables : ( ) көкініс () ; (fresh) fruit : ( ) жеміс () ; bread : нан () ; toast : () ; noodles : кеспе () ; rice : күріш () ; beans : () ; May I have a glass of _? : () ; May I have a cup of _? : () ; May I have a bottle of _? : () ; coffee : кофе () ; tea (drink) : шай () ; juice : шырын () ; (bubbly) water : минералды су () ; (still) water : су () ; beer : сыра () ; red/white wine : қызыл/ақ шарап () ; May I have some _? : () ; salt : тұз () ; black pepper : қара бұрыш () ; butter : сары май () ; Excuse me, waiter? (getting attention of server): () ; I'm finished. : Мен болдым. () ; It was delicious. : () ; Please clear the plates. : () ; The check, please. : Есеп-шот беріңізші ? ()

Bars

; Do you serve alcohol? : () ; Is there table service? : () ; A beer/two beers, please. : () ; A glass of red/white wine, please. : () ; A pint, please. : () ; A bottle, please. : () ; _____ (hard liquor) and _____ (mixer), please. : () ; whiskey : виски () ; vodka : водка () ; cognac : коньяк () ; rum : () ; water : су () ; club soda : минералды су () ; tonic water : газбен су () ; orange juice : () ; Coke (soda) : () ; Do you have any bar snacks? : () ; One more, please. : () ; Another round, please. : () ; When is closing time? : () ; Cheers! (To health!): денсаулык! (__)

Shopping

; Do you have this in my size? : () ; How much is this? : мынау қанша? () ; That's too expensive. : Мынау өте қымбат. () ; Would you take _? : () ; expensive : өте қымбат () ; cheap : арзан () ; I can't afford it. : () ; I don't want it. : қаламаймын () ; You're cheating me. : () ; I'm not interested. : қызықтырмады (..) ; OK, I'll take it. : () ; Can I have a bag? : () ; Do you ship (overseas)? : () ; I need... : Маған... керек () ; ...toothpaste. : тіс пастасы/тістің борын () ; ...a toothbrush. : тіс щеткасы () ; ...tampons. : тампон/мақта тамғыш () ; ...soap. : сабын () ; ...shampoo. : шампунь () ; ...pain reliever. (e.g., aspirin or ibuprofen) : () ; ...cold medicine. : () ; ...stomach medicine. : ... () ; ...a razor. : () ; ...an umbrella. : қол шатыр () ; ...sunblock lotion. : () ; ...a postcard. : () ; ...postage stamps. : () ; ...batteries. : батарея () ; ...writing paper. : қағаз () ; ...a pen. : қалам () ; ...English-language books. : ағылшын тілдегі кітап () ; ...English-language magazines. : ағылшын тілдегі журнал () ; ...an English-language newspaper. : ағылшын тілдегі газет () ; ...an English-English dictionary. : (__)

Driving

; I want to rent a car. : Мен көлік жалға алғым келеді () ; Can I get insurance? : () ; stop (on a street sign) : Тоқта () ; one way : () ; yield : () ; no parking : () ; speed limit : жылдамдық шектеу () ; gas (petrol) station : жанармай бекеті () ; petrol : жанармай () ; diesel : дизель ()

Authority

; I haven't done anything wrong. : Мен еш жамандық жасағам жоқ. () ; It was a misunderstanding. : Бір түсінбеүшілік болыпты. () ; Where are you taking me? : Мені қайда алып бірасыз? () ; Am I under arrest? : Мені тұтқынға алдыңыз ба? () ; I am an American/Australian/British/Canadian citizen. : Мен Америка/ Австралия/ Англия/ Канада азаматымын. () ; I want to talk to the American/Australian/British/Canadian embassy/consulate. : Мен Америка/ Австралия/ Англия/ Канада елшілігіне сөйлескім(/хабарласқым) келеді. () ; I want to talk to a lawyer. : Мен заңгермен сөйлескім келеді. () ; Can I just pay a fine now? : Мен қазір айыппұл төлей алам ба? ()

Learning more

• US Peace Corps Kazakh Language Courses is a useful basic language guide transcribed to HTML.